060

Trochę ciekawostek – na weekend (czego to ludzie nie wymyślą ...

Wstecz / Spis treści / Dalej
ROZDZIAŁ XXIV: EGO I OSOBOWOŚĆ
W Ciele mentalnym rozpatrywaliśmy stosunek pomiędzy ego a osobowością głównie z punktu widzenia osobowości. Obecnie zrobimy to z punktu widzenia ego.
Przypomnijmy najpierw główne fakty dotyczące budowy człowieka jako monady, ego i osobowości.
Cząstka boskiego życia, którą nazywamy monadą, przejawia się w sferze atmy jako troisty duch (zob. rys. 12). Z tych trzech aspektów jeden – sam duch – pozostaje we własnej sferze atmy. Drugi, aspekt intuicji jako czystego rozumu, jak się go czasem nazywa, zstępuje w dół o jeden stopień i przejawia się w materii sfery buddhi. Trzeci aspekt, aspekt inteligencji, zstępuje o dwie sfery niżej i przejawia się w wyższej części sfery mentalnej.
To przejawienie się monady w sferach atmy, buddhi i manasu stanowi ego lub indywidualność.
Ego z kolei przejawia się w niższych sferach jako osobowość, która jest troista; co więcej jest dokładnym odzwierciedleniem struktury ego. Ale, jak każde odbicie, jest odwrócone.
Inteligencja, czyli wyższy manas, odzwierciedla się w niższym manasie. Czysty rozum, czyli buddhi, odzwierciedla się w ciele astralnym; wreszcie duch atmy odzwierciedla się, co trudniej zrozumieć, w sferze fizycznej.
Istnieje zawsze łącznik, czyli linia komunikacji pomiędzy wyższym “ja", czyli ego, a niższym “ja", czyli osobowością. Łącznik ten znany jest jako antahkarana. To sanskryckie słowo oznacza wewnętrzny organ, czyli wewnętrzne narzędzie. H. P. Bławacka mówi o nim jako o łączniku, kanale lub moście pomiędzy wyższym manasem a kama-manasem podczas inkarnacji. Wypowiadając się o czynniku, mogącym jednoczyć kama-manas z wyższym manasem za pośrednictwem niższego manasu, mówi, że niższy manas, gdy czysty i wolny od karmy, jest antahkarana.
Antahkaranę można uważać za ramię wyciągnięte pomiędzy małą rozbudzoną częścią ego a częścią wysuniętą w dół – dłonią. Gdy ego i osobowość są ze sobą doskonale zharmonizowane i zjednoczone, wówczas cienka nić antahkarany przestaje istnieć. Zniszczenie jej oznacza, że ego nie potrzebuje już narzędzia, lecz samo oddziaływa bezpośrednio na osobowość: gdy jedna wola kieruje działalnością ego i osobowości, wtedy nie potrzeba już antahkarany.
Terminu antahkarana używa się też w innym znaczeniu, a mianowicie na określenie całego troistego wyższego “ja", czyli ego, gdyż stanowi ono kanał lub most pomiędzy monadą a niższym “ja".
We wcześniejszym okresie ewolucja człowieka polega na otwarciu tej antahkarany, czyli linii komunikacyjnej, aby ego mogło w coraz większej mierze się przejawiać, a w końcu zapanować nad osobowością. Chodzi o to, aby osobowość nie miała odrębnych myśli lub woli, lecz była, tak jak być powinna, tylko wyrazem ego w niższych sferach, oczywiście w tych granicach, na jakie one pozwalają.
O łączniku między niższym i wyższym “ja" mówi się często jako o nici – nici srebrzystej, jak przystoi emblematowi czystości.
Serce jest w ciele fizycznym centrum dla wyższej triady, atma-buddhi-manasu, toteż gdy podczas medytacji świadomość skupia się na sercu, wówczas jest najbardziej podatna na wpływ wyższego “ja", czyli ego. Głowa jest siedzibą psycho-intelektualnego człowieka; skupia ona różne funkcje w siedmiu komorach, włącznie z szyszynką i przysadką. Człowiek, który w czasie koncentracji potrafi przenieść swą świadomość z mózgu do serca, powinien też umieć zjednoczyć kama-manas z wyższym manasem za pośrednictwem niższego manasu, który jeśli czysty i wolny od karmy, jest antahkarana. Potrafi wtedy pochwycić niektóre impulsy wyższej triady.
Człowiek nie wyćwiczony nie ma łączności z ego; natomiast wyćwiczony może się w pełni z nim komunikować. Pomiędzy tymi dwiema skrajnościami istnieją ludzie na wszystkich szczeblach.
Czytelnik zrozumie obecnie ogromne znaczenie urzeczywistnienia tego połączenia pomiędzy wyższym i niższym “ja" oraz potrzebę doskonalenia wszystkiego, co by mogło wzmocnić to połączenie, tak aby ego i osobowość mogły stopniowo działać jako jedna istota. Ułatwienie mu tego zadania można uważać za grand motif napisania tej serii czterech książek, wyjaśniających budowę człowieka i różnych jego ciał, za których pośrednictwem on działa.
Jednakże usiłując w rozmaity sposób zrozumieć i ocenić wielką różnicę, jaka istnieje pomiędzy punktem widzenia osobowości i ego, powinniśmy zawsze pamiętać, jak to wielokrotnie powtarzaliśmy, że istnieje tylko Jedna świadomość; często jednak wyraźnie czujemy dwie, i to każe nam się zastanawiać, czy ego jest całkiem oddzielone od fizycznego ciała. Musimy zrozumieć, że ta pozorna różnica ma przyczynę tylko w ograniczeniach poszczególnych nośników.
Nie powinniśmy więc sobie wyobrażać, że w człowieku istnieją dwie istoty. Nie ma niższego “ja" jako oddzielnej istoty lecz, jak widzieliśmy, ego wkłada cząstkę siebie w osobowość, aby móc doświadczać wibracji niższych sfer.
O zasadniczej jedności niższego i wyższego manasu należy zawsze pamiętać. Dla wygody odróżniamy je, ale różnica pomiędzy nimi jest różnicą funkcji, a nie ich natury. Niższy manas stanowi jedno z wyższym manasem, tak jak promień stanowi jedno ze słońcem.
Drobna cząstka ego, skierowana w dół do osobowości, jest punktem świadomości, który jasnowidzący widzą jako poruszający się w człowieku. Zgodnie z jednym systemem symboliki jest to złoty człowiek wielkości kciuka, przebywający w sercu. Inni natomiast widzą go raczej w postaci promiennej gwiazdy świata.
Człowiek może zatrzymywać tę gwiazdę świadomości tam, gdzie zechce, to znaczy w każdej z siedmiu głównych czakr lub ośrodków ciała. Które z tych miejsc jest najbardziej naturalne dla człowieka, zależy głównie od typu lub “promienia", a być może też od jego rasy i podrasy.
Ludzie piątej rasy głównej niemal zawsze utrzymują tę świadomość w mózgu, w centrum zależnym od przysadki. Zdarzają się jednak ludzie innych ras, którym w sposób naturalny łatwiej jest utrzymywać tę świadomość w sercu, gardle lub splocie słonecznym.
Gwiazda świadomości jest zatem reprezentatywnym ego w niższych sferach; a że przejawia się za pośrednictwem niższych nośników, nazywamy ją osobowością, człowiekiem, jakiego znają jego przyjaciele tu na dole.
Chociaż, jak powiedzieliśmy, ego stanowi tylko cząstkę monady, to jednak jako ego w ciele przyczynowym jest czymś zupełnym, nawet jeśli jego zdolności są nierozwinięte; natomiast w osobowości mamy tylko ślad jego życia.
Co więcej, choć u zwykłego człowieka świadomość ego w jego własnej sferze jest tylko cząstkowa i mglista, to jednak – jeśli jest aktywna – zawsze znajduje się po stronie dobra, gdyż pragnie tego, co sprzyja jego ewolucji jako duszy.
W istocie rzeczy niezmiennym pragnieniem ego jest postęp, rozwój wyższego “ja" oraz zharmonizowanie niższych ciał jako jego narzędzi.
Żadna z myśli uważanych przez nas za złe nie jest możliwa dla ego, gdyż każda cecha rozwinięta w ego jest czysta. Jeśli na przykład tą cechą jest miłość, to nie kala jej zazdrość, zawiść czy sobkostwo. Stanowi ona odbicie boskiej miłości w stopniu, do jakiego zdolne jest ego na swym poziomie.
Co więcej, ego nigdy nie jest skłonne do zła. Nie podlega ono złudzeniom, ale jest całkiem jasne, że w pewnych kwestiach nie ma rozeznania; przecież celem inkarnacji jest właśnie usunięcie tej niewiedzy.
Ale jak widzieliśmy, ta cząstka ego, którą skierowało ono w świat niższej materii, staje się w niej tak żywo i głęboko świadoma, że myśli i działa tak, jakby była oddzielną istotą; zapomina, że przynależy do nie dość rozwiniętej, lecz o wiele szerszej świadomości ego i prowadzi sprawy życia na własny rachunek, stara się postępować tak, jak jej się podoba, a nie tak, jak tego chce ego.
Co więcej, ego przy wszystkich swych wielkich zdolnościach jest o wiele mniej dokładne niż umysł, a osobowość ceniąca nade wszystko zdolności rozpoznawcze niższego umysłu, które ma właśnie rozwijać, często zaczyna lekceważyć o wiele wyższe, lecz bardziej mgliste “ja" oraz nabiera zwyczaju myślenia o sobie jako o czymś niezależnym od ego.
Możemy tu zauważyć, że w toku całej naszej ewolucji zawsze grozi człowiekowi niebezpieczeństwo utożsamiania się z tą sprawą lub z tym ciałem, którego jest najbardziej świadome.
Stąd też, jak to widzieliśmy, niekiedy się wydaje, że cząstka działa przeciw całości; ale człowiek, który ma wiedzę, odrzuca to złudzenie i przez ostrą a żywą świadomość cząstki sięga ku ukrytej za nią prawdziwej świadomości, która na razie jest jeszcze tak mało rozwinięta. Sinnett nazywał to oddawaniem hołdu wyższemu “ja".
Wiemy już, że z natury rzeczy nie może być zła w ciele przyczynowym lub w ego. Jeśli jednak istnieje w ciele przyczynowym jakaś luka, wówczas jest możliwe, że niższe ciała podejmą złe działania. Tak na przykład elemental astralny może opętać człowieka i skłonić go do popełnienia zbrodni. W takim wypadku ego nie jest jeszcze dostatecznie rozbudzone, by wkroczyć i temu zapobiec; może też nie rozumieć, że namiętność lub żądza ciała astralnego potrafi zmusić niższe “ja" do popełnienia zbrodni. Zło zatem nie pochodzi od wyższego “ja", choć ma źródło w pewnym jego “braku"; gdyby bowiem ego było bardziej rozwinięte, to powstrzymałoby człowieka na krawędzi złej myśli i do zbrodni by nie doszło.
U zwyczajnego człowieka ego nie ma wielkiej władzy nad osobowością ani nie może mu przekazać jasnego wyobrażenia o swym celu; w rezultacie, jak widzieliśmy, mała cząstka ego, jaką znajdujemy w osobowości, przyzwyczaja się do chodzenia własnymi drogami i posiadania własnych opinii. Osobowość rozwija się przez doświadczenie, które jest przekazywane do ego, ale razem z tym rzeczywistym rozwojem gromadzi ona dużo materiału, który nie zasługuje na uwagę. Zdobywa wiedzę, ale również przesądy, które w ogóle nie są wiedzą. Nie uwalnia się całkowicie od tych przesądów – w zakresie wiedzy, uczucia i działania – dopóki człowiek nie osiągnie poziomu Adepta. Stopniowo człowiek odkrywa w sobie te przesądy i wydobywa się z nich, ale zawsze doznaje wielu ograniczeń, od których ego jest zupełnie wolne.
Rodzice i nauczyciele mogą bardzo dużo zrobić dla ego w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, by dopomóc mu w opanowaniu jego ciał i posługiwaniu się nimi. Ogromna to różnica, czy najpierw zostaną obudzone dobre, czy też złe zarodki w ciałach dziecka. Jeśli dzięki wielkiej troskliwości przed urodzeniem i przez kilka lat po narodzinach dziecka rodzice potrafią pobudzać tylko dobre jego skłonności, wówczas ego będzie mogło łatwo wypowiadać się w tym kierunku; powstanie zdecydowany nawyk. Jeśli potem pojawi się impuls do złego, to napotyka opór dużego momentu bezwładności w kierunku dobra, którego impuls ten nie będzie mógł przezwyciężyć. Istnieje naturalna, silna odraza do zła, dzięki której działanie ego jest o wiele łatwiejsze.
Podobnie, jeśli najpierw zostaną rozbudzone złe skłonności, wówczas każdy impuls w kierunku dobra musi walczyć z predyspozycją do złego. Ponieważ w tym wypadku osobowość zasmakowała w złym, istnieje w niej gotowość do ulegania złemu impulsowi i do pobłażania sobie.
U przeciętnego człowieka istnieje stałe napięcie pomiędzy ciałem astralnym i mentalnym, przy czym żadne z nich nie jest wcale zharmonizowane z ego ani też przygotowane do działania jako jego narzędzie. Niezbędne jest oczyszczenie osobowości, jak również otwarcie i poszerzenie przewodu pomiędzy nią i ego.
Dopóki to się nie stanie, osobowość będzie patrzeć na każdego i na wszystko ze swego bardzo ograniczonego punktu widzenia. Ego nie może wiedzieć, co się naprawdę dzieje; dostrzega tylko zniekształcony obraz osobowości, która działa podobnie jak kiepskie soczewki, zniekształcające bieg promieni świetlnych i powodujące, że obraz na fotografii jest zamazany, niewyraźny i nierówny.
Dlatego u większości ludzi ego nie może odczuwać zadowolenia z osobowości, dopóki nie znajdzie się ona w świecie niebiańskim. Ego odróżnia prawdę od fałszu; rozpoznaje prawdę, gdy ją widzi, a odrzuca fałsz. Na ogół jednak, gdy spogląda w dół w osobowość, znajduje taką dziwaczną mieszaninę niekonsekwentnych myślokształtów, że nie może rozpoznać niczego wyraźnie. Odwraca się wtedy w rozpaczy i postanawia czekać na okres uspokojenia w świecie niebiańskim, zanim spróbuje wydobyć fragmenty prawdy z tego chaosu. W spokojniejszych warunkach dewakanu, gdy już kolejno wygasły emocje oraz myśli minionego fizycznego życia i gdy ukazują się one w żywym świetle tego subtelniejszego świata, mogą być dokładnie zbadane; śmieci zostają wtedy odrzucone, a to, co ma wartość, zachowane.
Uczeń powinien oczywiście starać się stworzyć te warunki jeszcze podczas życia fizycznego, przez oczyszczenie osobowości i zharmonizowanie jej z ego, czyli duszą.
Chociaż ego znajduje niewątpliwie tylko bardzo cząstkowy wyraz w swym ciele fizycznym, to jednak byłoby nieścisłością, gdyby się powiedziało, że jest od tego ciała odłączone. Jeśli wyobrazimy sobie ego jako jakieś ciało stałe, a sferę fizyczną jako płaszczyznę, a potem, że ciało to zostało położone na płaszczyźnie, to figura płaska złożona z punktów zetknięcia się ciała stałego z płaszczyzną będzie niewątpliwie tylko częściowym obrazem ciała stałego. Gdyby następnie kładziono na płaszczyźnie różne strony ciała stałego, to otrzymalibyśmy obrazy, które się bardzo od siebie różnią. Każdy z nich byłby niedoskonały i cząstkowy, gdyż ciało stałe miałoby wtedy jeszcze jeden wymiar, którego żadną miarą nie można by było przedstawić na płaszczyźnie.
W odniesieniu do zwykłego człowieka otrzymamy dość dokładny obraz faktów, jeśli przyjmiemy, że ciało stałe ma świadomość ograniczoną do punktów zetknięcia się z płaszczyzną. Niemniej wyniki uzyskane przez taką ograniczoną świadomość staną się własnością ciała stałego jako całości i będą obecne w każdym jego przejawie, nawet jeśliby się poważnie różnił od poprzednich przejawów.
Gdy ego jest jeszcze nierozwinięte, wówczas może odpowiadać tylko na bardzo nieliczne z niezmiernie subtelnych wibracji wyższej sfery mentalnej, które zwykle przez nie przechodzą, nie oddziałując na nie wcale. Z początku potrzebne są potężne i stosunkowo brutalne wibracje, aby mogło ono je odczuć; ponieważ nie ma takich wibracji w jego własnej sferze, musi skierować cząstkę siebie w niższe sfery, aby tam je znaleźć.
Dlatego pełną świadomość ma ono z początku tylko w najniższych i najcięższych ze swych ciał, a jego uwaga ogniskuje się przez długi czas w sferze fizycznej; toteż choć sfera ta jest dużo niższa od jego własnej i daje mu o wiele mniejszy zakres działania, to jednak w owym wczesnym okresie odczuwa życie o wiele silniej, gdy w niej działa.
Gdy świadomość zwiększa się i rozszerza swój zakres, wówczas ego zaczyna stopniowo działać w materii o jeden stopień wyższej, to znaczy w astralnej. Później, gdy ego nauczy się działać w sferze astralnej, zacznie również się wyrażać w materii ciała mentalnego. Jeszcze później celem jego wysiłku będzie osiągnięcie równie pełnej sprawności w materii ciała przyczynowego w wyższej części ciała mentalnego, tak jak przedtem było to jego celem w sferze fizycznej.
Gdy ego jest dostatecznie rozwinięte, by przejść pod bezpośredni wpływ któregoś z Mistrzów, wówczas rozmiary tego wpływu na osobowość zależą od połączenia pomiędzy osobowością i ego; jest ono rozmaite w poszczególnych przypadkach; w istocie rzeczy odgrywa wtedy rolę nieskończona różnorodność ludzkiego życia.
Gdy siła duchowa opromienia ego, wówczas zawsze musi z niej coś spłynąć do osobowości, ponieważ niższe “ja" jest złączone z wyższym, podobnie jak dłoń jest połączona z ciałem za pomocą ramienia. Ale osobowość może otrzymać tylko tyle, ile sama jest zdolna odebrać.
Wchodzi tu w grę jeszcze jeden ważny czynnik. Mistrz oddziaływa często na własności ego, które w osobowości są jeszcze niewidoczne i wskutek tego bardzo mało z tego wpływu dochodzi do osobowości. Wiemy, że do ego mogą być przekazane tylko te doświadczenia osobowości, które są zgodne z jego naturą i zainteresowaniami; tak samo tylko te impulsy, na które potrafi odpowiedzieć osobowość, mogą znaleźć w niej wyraz. Musimy również pamiętać, że o ile ego stara się eliminować to, co materialne, a odbierać to, co duchowe, o tyle ogólną skłonnością osobowości – przynajmniej we wczesnym okresie rozwoju – jest pomijanie tego, co duchowe, a odbieranie tego, co materialne.
Jasnowidzący może niekiedy obserwować działanie tych wpływów. Tak na przykład pewnego dnia może zauważyć, że pewna charakterystyczna cecha osobowości jest bardzo wzmożona bez jakiejkolwiek zewnętrznej przyczyny. Wyjaśnienie często znajdujemy w tym, co się dzieje na jakimś wyższym poziomie – w budzeniu tej cechy ego. Człowiek może na przykład stwierdzić w sobie wielki przypływ miłości i poświęcenia, i nie potrafi wyjaśnić w sferze fizycznej, dlaczego tak się dzieje. Przyczyną tego jest zazwyczaj pobudzenie ze strony ego, choć z drugiej strony może też się zdarzyć, że ego w danej chwili zainteresowało się w szczególny sposób osobowością.
Stosunek pomiędzy uczniem i jego Mistrzem nie jest wcale niepodobny do stosunku między osobowością i ego. Tak jak ego skierowało swoją cząstkę do osobowości i wyraża się przez nią, chociaż w sposób niedoskonały, tak też w ten sam sposób uczeń reprezentuje Mistrza; jest też Mistrzem, ale pozostającym pod wpływem ogromnych ograniczeń, na które składają się nie tylko warunki niższych sfer, lecz oczywiście również osobowość ucznia, która nie została wcale przezwyciężona.
Co więcej, jeśli nawet ego ucznia osiągnęło doskonałą władzę nad swymi niższymi ciałami, to jednak nadal istnieje różnica pomiędzy wielkością ego ucznia i Mistrza. Ego ucznia jest oczywiście mniejsze niż Mistrza, któremu służy, i dlatego może go reprezentować tylko częściowo.
Medytacja stanowi metodę przyciągania uwagi ego; uprawiając ją należy jednak pamiętać, że zamiast starać się dotrzeć do ego i ściągać je w dół do osobowości, powinniśmy sięgnąć do jego wyższej działalności. Medytacja na pewno przyciąga oddziaływania z góry i zawsze
jest skuteczna, nawet jeśli w sferze fizycznej wydaje się nudna i pozbawiona zapału. Uczucie nudy może wynikać stąd, że ego zwrócone jest wzwyż i wskutek tego nie posyła energii do osobowości.
Medytacja i studiowanie duchowych zagadnień podczas życia ziemskiego mają niewątpliwie duży wpływ na życie ego; jeśli jest bowiem sumiennie prowadzona, otwiera przewód pomiędzy osobowością a ego i utrzymuje go. Należy jednak pamiętać, że fizyczna medytacja służy bezpośrednio nie ego, lecz ćwiczeniu różnych ciał, aby mogły być przewodem dla ego. W istocie rzeczy podczas fizycznej medytacji ego traktuje osobowość na ogół tak jak zwykle – odnosi się do niej z lekką pogardą. Siła spływająca w dół pochodzi zawsze od ego; ponieważ jednak stanowi tylko małą cząstkę, daje jednostronne wyobrażenie o rzeczy.
U zwykłego człowieka, który nie bierze poważnie spraw ducha, osobowość z ego łączy tylko nitka; przewód ten jest często tak cienki, że nieraz wydaje się niemal zatkany. W szczególnych okolicznościach, na przykład przy tak zwanym nawróceniu, siła może się ponownie przebić. U osób bardziej rozwiniętych pomiędzy ego i osobowością przepływa pewna stała siła.
Rozważania te powinny nas nauczyć, że żadną miarą nie można osądzać ego na podstawie jego przejawienia się w osobowości. Tak na przykład ego człowieka bardzo praktycznego może w sferze fizycznej dokonywać bez porównania więcej niż inne o wiele bardziej rozwinięte, których energia jest skupiona niemal wyłącznie na poziomie przyczynowym lub buddhicznym. Dlatego ludzie, którzy sądzą tylko na podstawie przejawów w świecie fizycznym, oceniając rozwój innych osób, często się mylą.
Każde kolejne zstąpienie ego w niższe sfery jest tak ogromnym ograniczeniem, że człowiek, z którym się spotykamy w sferze fizycznej, jest w najlepszym razie cząstką części, a jako przejawienie rzeczywistego człowieka nie może nam dostarczyć niczego, co choćby w dużym przybliżeniu dawało wyobrażenie, czym będzie przy końcu swej ewolucji.
Dopóki człowiek nie potrafi widzieć ego, nie ma pojęcia, jak wielkie jest ono w rzeczywistości, o ile jest mądrzejsze i mocniejsze niż wcielona istota. Największy święty nie zdoła nigdy wyrazić w pełni swego ego; w wyższej sferze jest on jeszcze większym świętym, niż kiedykolwiek może nim być tu na ziemi. Jest jednak w tej wspaniałości nieokreślony.
Istnieją trzy drogi, na których ego może się rozwijać i wpływać na życie:
1. Droga uczonego i filozofa – rozwijają oni nie tylko niższy, ale i wyższy umysł, dzięki czemu duża ilość bardziej abstrakcyjnej i szerszej myśli dociera do ich świadomości. Rozwój świadomości buddhicznej nastąpi u nich później.
2. Metoda posługująca się wyższymi uczuciami, takimi jak miłość, samooddanie czy współczucie – dzięki czemu budzi się w dużej mierze pierwiastek buddhi, choć nie rozwija się specjalnie pośrednie ciało przyczynowe. Niemniej wywiera ona wpływ na ciało przyczynowe, gdyż rozwój buddhi oddziaływa na nie bardzo silnie. Ludzie idący tą drogą nie zawsze rozwijają nośnik buddhi, ale posługiwanie się wyższymi uczuciami wywołuje niewątpliwie wibracje w buddhicznej materii, pobudza nierozwinięty jeszcze buddhiczny nośnik, tak iż liczne jego wibracje dochodzą w dół do ciała astralnego i na nie oddziałują. W ten sposób może docierać do człowieka znaczna ilość siły ze sfery buddhi, zanim jeszcze nośnik buddhiczny w pełni się rozwinie.
3. Metoda pobudzająca do działania wolę, przy czym ciało fizyczne reaguje w pewien sposób na materię atmiczną. Jest ona mniej zrozumiała; bardzo mało wiadomo o sposobie jej działania.
Większość uczniów posługuje się metodą poświęcenia i żywego współczucia w stosunku do bliźnich.
Zaawansowane w rozwoju ego może czasem nie zwracać uwagi na swoje ciało, gdyż wszelki wkład w osobowość oznacza odpowiedni ubytek w ego; dlatego czasem żałuje ono tego rodzaju wydatkowania siły. Ego może się nieco zniecierpliwić i w pewnym stopniu wycofać z osobowości; zawsze jednak w takim wypadku istnieje przepływ między ego i osobowością, niemożliwy u przeciętnego człowieka, u którego cząstka ego zostaje umieszczona na dole i musi sama o siebie dbać, choć nie jest całkowicie odcięta. Na poziomie dalej posuniętego rozwoju istnieje jednak stała komunikacja pomiędzy ego i tą cząstką. Ego może zatem się wycofać, kiedy zechce, i pozostawić bardzo skromną reprezentację prawdziwego człowieka. Jak widzimy, stosunek między niższym i wyższym “ja" może się bardzo zmieniać w zależności od stopnia rozwoju ludzi.
Ego zajęte własnymi sprawami w swej sferze może chwilowo zapomnieć o osobowości i nie zwracać na nią uwagi, podobnie jak nawet dobry i roztropny człowiek może niekiedy pod szczególnym naporem różnych spraw zapomnieć o swym koniu czy psie. Gdy to się zdarzy, osobowość niekiedy przypomina o swym istnieniu, popełniając jakieś głupstwo, które powoduje poważne cierpienie.
Można zauważyć, że czasem po dokonaniu jakiejś szczególnej pracy, wymagającej w dużym stopniu współdziałania ego – jak na przykład podczas wykładu przed liczną publicznością – ego wycofuje swą energię i pozostawia jej tak mało osobowości, że ta czuje się raczej przygnębiona. Czasem uznawało ono, że wykonywana praca ma pewne znaczenie i dlatego dostarczało nieco więcej siły, ale potem pozostawiało nieszczęsną osobowość w stanie depresji.
Powinniśmy zawsze pamiętać, że ego kieruje w dół do osobowości tylko bardzo małą swoją cząstkę; a że wplątuje się ona stale w sprawy, które jako błahe dalekie są od ogólnej działalności ego, nie zwraca ono większej uwagi na niższe życie osobowości, jeśli nie zdarzy się nic niezwykłego.
Fizyczne życie przeciętnego człowieka i świata mało interesuje ego i tylko od czasu do czasu, kiedy dzieje się coś naprawdę ważnego, zwraca ono na nie uwagę i czerpie z tego to, co ma jakąś wartość.
Przeciętny człowiek przez ponad połowę swego czasu nie jest wcale świadomy rzeczywistego i wyższego życia. Jeśli ktoś narzeka, że ego zwraca na niego za mało uwagi, powinien zadać sobie pytanie, ile on sam poświęca uwagi swemu ego. Jeśli pragnie przyciągnąć uwagę ego, musi się postarać, aby osobowość była dla niego użyteczna. Gdy zacznie poświęcać większość swych myśli sprawom wyższym, inaczej mówiąc, gdy zacznie naprawdę żyć, wówczas ego skłonne będzie zwracać na niego większą uwagę.
Ego ma pełną świadomość, że pewna niezbędna część jego ewolucji może się dokonać tylko za pośrednictwem osobowości, w jej ciałach: mentalnym, astralnym i fizycznym, a więc musi jej poświęcić nieco czasu i podporządkować swej władzy. Zadanie to może być często niezbyt przyjemne.
Jeśli przyjrzymy się osobowościom dokoła siebie, ich ciałom fizycznym zatrutym narkotykami, ich ciałom astralnym cuchnącym żądzami oraz ich ciałom mentalnym nie interesującym się niczym poza pieniędzmi i ewentualnie brutalnym sportem, to nietrudno będzie nam zrozumieć, dlaczego ego obserwując to wszystko ze swej wysokości może zdecydować się na odłożenie poważniejszego wysiłku do innej inkarnacji, w nadziei że przyszły układ ciał będzie bardziej podatny na jego wpływ niż te ciała, na które obecnie patrzy z przerażeniem. Możemy sobie wyobrazić, że mówi sobie: Nic nie mogę z nimi począć; może większą szansę będę mieć następnym razem; gorzej chyba już być nie może, a tymczasem mam tu ważniejsze sprawy.
Nierzadko podobna sytuacja zdarza się we wczesnym okresie nowej inkarnacji. Jak już wiemy, od chwili narodzin dziecka ego unosi się nad nim i stara się oddziaływać na jego rozwój. Na ogół jednak aż do mniej więcej siódmego roku życia, kiedy to w praktyce kończy się działalność karmicznego elementala, zwraca na nie małą uwagę.
Różnice między dziećmi są jednak tak duże, że również stosunki pomiędzy ego i osobowością są bardzo różne. Osobowość niektórych dzieci jest żywa i łatwo reaguje, podczas gdy u innych tępa i niesforna. Gdy u dziecka występuje duża tępota i słabość reakcji, wówczas ego często przestaje się nim interesować w nadziei, że kiedyś podrośnie, stanie się bystrzejsze i będzie lepiej reagować.
Decyzja taka może się wydawać niemądra, bo jeśli ego zaniedbuje swą obecną osobowość, jest mało prawdopodobne, że następna będzie lepsza; a jeśli pozwala, aby ciało dziecka rozwijało się pozbawione jego wpływu, to niepożądane cechy, które już się pojawiły, mogą się jeszcze bardziej umocnić, zamiast zaniknąć. Nie mamy jednak należytych podstaw do wydawania sądu, gdyż nasza znajomość problemu jest zgoła niedoskonała i nie możemy wniknąć w te wyższe sprawy, którymi się ego zajmuje.
Na tej podstawie można zrozumieć, że niepodobna w sposób ścisły ocenić miejsce w ewolucji człowieka, którego znamy w sferze fizycznej. Przyczyny karmiczne mogą wytworzyć bardzo udaną osobowość, choć ego ma za sobą tylko umiarkowany stopień rozwoju, lub wytworzyć osobowość gorszą i wadliwą, choć ego jest stosunkowo zaawansowane w rozwoju.
Gdy ego postanowi energicznie zająć się swoją osobowością, wówczas potrafi wywołać wielką zmianę. Nikt, kto osobiście nie badał tej sprawy, nie może sobie wyobrazić, jak zadziwiająca, jak nagła i radykalna może być ta zmiana, gdy warunki są korzystne – to znaczy, gdy ego jest dostatecznie silne, a osobowość nie jest nieuleczalnie występna – szczególnie wtedy, kiedy podejmuje ze swej strony zdecydowany wysiłek, by stać się doskonałym wyrazem ego i być dla niego pociągającą.
By zrozumieć, że jest to możliwe, trzeba koniecznie spojrzeć na tę sprawę z dwóch punktów widzenia. Większość z nas, tu na dole, jest przede wszystkim osobowością – myślimy i działamy wyłącznie jako osobowość; wiemy jednak, że w rzeczywistości każdy z nas jest ego, a ci, którzy dzięki medytacji w ciągu wielu lat stali się wrażliwsi na subtelne oddziaływania, często mają świadomość interwencji wyższego “ja".
Im bardziej wyrabiamy w sobie nawyk utożsamiania się z ego, tym jaśniejszy i rozsądniejszy jest nasz pogląd na problemy życia. Jeśli jednak czujemy, że jesteśmy osobowością, to oczywiście naszym obowiązkiem jest otworzyć się na ego i wytrwale rozwijać w sobie takie wibracje, które mogą być dla niego użyteczne. Powinniśmy uzyskać pewność, że mu nie przeszkadzamy, że zawsze staramy się postępować jak najlepiej dla niego.
Ponieważ egoizm oznacza wzmocnienie osobowości, pierwszym naszym krokiem powinno być uwolnienie się od tej wady. Po wtóre, umysł nasz powinien wypełniać się wzniosłą myślą, kiedy bowiem stale zajmuje się niższymi sprawami – nawet jeśli są one na swój sposób godne – ego nie może posługiwać się nim jako swym przewodem.
Gdy ego podejmuje próbę, wyciąga w dół swój palec wskazując drogę, powinniśmy to przyjąć z zapałem i podporządkować się jego nakazom, tak aby mogło coraz pełniej panować nad umysłem i w ten sposób posiąść swe dziedzictwo w tych niższych sferach.
Osobowość powinna stać z boku i pozwolić, by jako “wojownik" walczyło ego. Musi jednak dbać o to, by oddawać się pracy, a nie myśli o osobistym w niej udziale lub roli. Człowiek powinien zawsze pamiętać, że to ego w nim działa.
Chociaż nieokreśloność ego, jeśli nie jest ono jeszcze rozwinięte, nie wskazuje określonej linii działania, to jednak może skierować w dół do osobowości swą energię i umożliwić jej o wiele lepsze działanie.
Ale jeśli człowiek (osobowość) nie będzie szukał ego, jeśli się z nim rozminie, wówczas nie ma dla niego osłony ni zabezpieczenia. Mózg mu się zmąci, serce ogarnie niepewność, a w kurzawie bitwy wzrok i zmysły zwiodą, tak iż nie zdoła odróżnić przyjaciół od wrogów. Tak się dzieje, gdy osobowość nie szuka wyższego kierownictwa ego.
Poszukiwanie przez osobowość wyższego kierownictwa ego jest krokiem niezbędnym dla człowieka, który zamierza wejść na ścieżkę prowadzącą do wtajemniczenia; podczas wtajemniczenia niższe i wyższe “ja" jednoczą się, czy raczej mniejsze zostaje wchłonięte przez większe, wskutek czego nie pozostaje w osobowości nic, co by reprezentowało ego, bo niższe jest wtedy tylko wyrazem wyższego. Tą sprawą zajmiemy się szerzej w rozdziale XXIX, który dotyczy wtajemniczenia.
Jest więc oczywiste, że osobowość powinna starać się osiągnąć to, czego pragnie ego i zapewnić mu takie możliwości, jakich ono chce. Studiowanie wewnętrznych zagadnień, jak o tym była mowa, oraz prowadzenie duchowego życia budzi ego i przyciąga jego uwagę. Przypuśćmy dla przykładu, że główną metodą przejawiania się pewnego ego jest uczucie. Wówczas chce ono, aby ta cecha wybijała się w osobowości; jeśli wobec tego osobowość stara się przeżywać silne uczucia miłości i w tym się specjalizuje, to ego kieruje do niej więcej siły, ponieważ znajduje w niej właśnie to, czego pragnie.
W człowieku pierwotnym jego “ja" przejawia się we wszelkiego rodzaju uczuciach i namiętnościach, których ego nie może aprobować; człowiek rozwinięty nie ma innych uczuć prócz tych, które sam wybierze. Zamiast dać się ponosić uczuciom i tracić grunt pod nogami, po prostu dokonuje wśród nich selekcji. Może na przykład powiedzieć: miłość jest dobrą rzeczą, chcę więc odczuwać miłość. Dobrą rzeczą jest samooddanie. Współczucie jest piękne; będę więc odczuwał współczucie. Czyni to świadomie, z wyraźną intencją. W ten sposób uczucia pozostają pod władzą umysłu, a umysł wyraża ciało przyczynowe, dzięki czemu człowiek bardzo się zbliża do stanu zupełnej jedności wyższego i niższego “ja".
Związek pomiędzy ego i ciałem mentalnym ma jak największe znaczenie i należy dokładać wszelkich sił, aby był żywy i czynny. Ego bowiem jest siłą stojącą poza ciałem mentalnym i czyni użytek z cech i zdolności osobowości. By móc o czymś pomyśleć, musimy najpierw to zapamiętać; abyśmy mogli coś zapamiętać, musimy na to zwrócić uwagę, a zwrócenie uwagi oznacza zstąpienie ego do jego ciał, aby za ich pośrednictwem patrzeć.
Niejeden człowiek mający subtelne ciało mentalne i sprawny mózg mało z nich korzysta, ponieważ niewiele interesuje się życiem; ego zwraca za mało uwagi na inne sfery życia i wobec tego jego nośniki buntują się i działają jak chcą. Jak już mówiliśmy, należy stworzyć dla ego warunki, jakich ono potrzebuje, a nie będzie powodu do narzekania na brak odpowiedzi z jego strony.
Jak się okazuje, nie można przekazać ego aktualnych doświadczeń osobowości, ale ich treść jest w stanie do niego dotrzeć. Ego nie troszczy się o szczegóły, ale chce mieć esencję doświadczenia. Wobec tego bardzo mało przeżyć przeciętnego człowieka jest dla ego przydatne.
System przekazywania wzwyż wyników z niższego świata, a nie szczegółów doświadczenia, działa przez cały czas aż do osiągnięcia poziomu Adepta.
Czytelnik postąpi słusznie kierując się wskazówką podaną w Świetle na ścieżce: patrz na ego i niech ono walczy poprzez ciebie; równocześnie pamiętaj zawsze, że ty jesteś ego. Dlatego utożsamiaj się z nim i staraj się, by niższe ustępowało wyższemu. Jeśli nawet wielokrotnie upadasz, nie ma powodu, by upadać na duchu; nawet upadek jest w pewnej mierze osiągnięciem, gdyż dzięki temu uczymy się i jesteśmy mądrzejsi, spotykając się z następnym problemem. Nikt nie oczekuje, że zawsze wszystko będzie się nam udawało, ale zawsze powinniśmy się starać działać jak najlepiej.
Należy też pamiętać, że ego złączyło się z osobowością, ponieważ odczuwa głód lub pragnienie (trisznę) żywego doświadczenia. W miarę jak człowiek się rozwija, głód ten stopniowo słabnie, a niekiedy, gdy ego jest zaawansowane w rozwoju i wrażliwsze na przyjemności oraz działania we własnej sferze, człowiek popada w drugą skrajność – zaniedbuje osobowość schwytaną w kleszcze karmy i pogrążoną w warunkach, które dla ego są pełne smutku i nudne, ponieważ czuje ono, że już z nich wyrosło.
To zmniejszenie się pragnienia dokonuje się po osiągnięciu pewnego stopnia rozwoju osobowości. Gdy człowiek uzyskuje pełną świadomość w sferze astralnej, wówczas sfera fizyczna zaczyna mu się wydawać nudna i nieciekawa; po osiągnięciu niższego świata mentalnego człowiek stwierdza, że świat astralny jest mroczny i mętny; z kolei niższa część świata mentalnego przestaje go pociągać, gdy jego udziałem zaczyna być o wiele żywsze i świetlistsze życie w ciele przyczynowym.
Jak już to podkreślałem trzeba zawsze pamiętać, że świadomość jest jedna; dlatego byłoby całkowitym błędem wyobrażenie sobie, że ego, czyli wyższe “ja" jest czymś “w górze", czymś zasadniczo nam obcym i wobec tego trudno do niego dotrzeć. Często mówimy o ogromnym wysiłku potrzebnym, aby dotrzeć do wyższego “ja"; kiedy indziej o natchnieniu, które spływa do nas z wyższego “ja". Popełniamy wówczas zasadniczą pomyłkę, utożsamiając się z tym, czym nie jesteśmy, zamiast z tym, czym w istocie swej jesteśmy. Pierwszym warunkiem duchowego osiągnięcia jest pewność, ponad wszelką wątpliwość, że jesteśmy ego, czyli wyższym “ja"; drugim warunkiem jest pełnia zaufania we własne siły oraz odwaga swobodnego posługiwania się nimi.
Wobec tego zamiast uważać świadomość osobowości za zwykłą i normalną, powinniśmy ją uznać za anormalną i nienaturalną, natomiast życie ego za swoje prawdziwe życie, od którego z powodu nieustannego wysiłku trzymamy się z dala.
Taki powinien być nasz stosunek do poszczególnych ciał w codziennym życiu. Nie należy więc pozwalać ciału fizycznemu, by działało na własny rachunek, lecz trzeba je świadomie i celowo ćwiczyć w posłuszeństwie w stosunku do nakazów ego. W ten sposób dokona się to, co filozofowie hermetyczni nazywali regeneracją ciała. Stanowi to istotną zmianę, gdyż po jej dokonaniu załamuje się na zawsze dominacja fizycznego ciała nad świadomością i ciało staje się narzędziem ego.
Podobna zmiana powinna się dokonać w odniesieniu do ciała astralnego. Zamiast pozwalać, by świat uczuć oddziaływał na ego i wyznaczał jego działalność, ego powinno samo rozstrzygać i postanawiać, jakie uczucia chce podtrzymywać i jakim uczuciom pozwala promieniować ze swego ciała astralnego. W ten sposób świadomość ego uwalnia się od ciała astralnego, które podporządkowuje się życzeniom ego.
Może najistotniejsze ze wszystkiego jest panowanie nad ciałem mentalnym, gdy myśl jest przejawieniem najwyższej Twórczej Energii. Nie powinniśmy nigdy dopuszczać, by nasze myśli były wywoływane czymś z zewnątrz; powinny być tworzone rozmyślnym i świadomym działaniem ego.
Wielkie niebezpieczeństwo kryje się w niezdyscyplinowanej wyobraźni. Gdyby nie wyobraźnia, zewnętrzne przedmioty pragnień nie miałyby żadnej władzy nad nami. Dlatego ego powinno całkowicie zapanować nad wyobraźnią i pozwalać na jej działanie tylko w wyznaczonym kierunku.
Nie kontrolowana wyobraźnia działa również jako potężny czynnik podminowujący i osłabiający wolę. Aż nazbyt często po dokonaniu jakiegoś postanowienia pozwalamy wyobraźni, by zajmowała się nieprzyjemnymi aspektami powziętej decyzji, aż wreszcie wyda się nam ona tak nieprzyjemna, że w ogóle porzucimy myśl o jej realizacji. Szekspir wyraził tę głęboką psychologiczną prawdę w słowach Hamleta: Przyrodzona barwa decyzji blednie pod wpływem myśli.
Żeby temu zapobiec, wola i uwaga powinny być nieodwracalnie skupione na zadaniu, które mamy wykonać, a nie na trudnościach ani przykrościach, z którymi spodziewamy się spotkać. Dodawajmy sobie odwagi przez stałe utwierdzanie się, powiedział Emerson.
Analizując rzecz dalej, powinniśmy odrzucić rozpowszechnione wyobrażenie, że wola czegoś dokonuje, że osiągamy coś dzięki wysiłkowi woli. Działanie i wykonywanie czegoś nie jest funkcją woli, lecz całkiem innego aspektu ego, mianowicie twórczej aktywności.
Wola jest władcą lub królem, który powiada: to należy zrobić, jednak sam tego nie robi. Z punktu widzenia psychologicznego wola jest zdolnością skupienia świadomości na określonym zadaniu lub określonej rzeczy i wyłączenia wszystkiego innego. Sama w sobie jest doskonale pogodna, spokojna i nieruchoma, zdolna do podtrzymywania jednej rzeczy i wyłączenia wszystkich innych.
Niepodobna ustalić zasięgu siły ludzkiej woli należycie skierowanej. Jest on o wiele większy, niż przeciętny człowiek mógłby przypuścić, tak iż osiągane przez nią rezultaty wydają mu się zdumiewające i nadnaturalne. Zgłębienie jej możliwości doprowadza nas stopniowo do zrozumienia, że wiara może przenosić góry i rzucać je do morza; nawet ta wschodnia przenośnia nie wydaje się przesadna, gdy się bada autentyczne osiągnięcia dokonane za pomocą tej cudownej siły. Najpoważniejszym chyba czynnikiem posługiwania się wolą jest doskonała ufność, którą oczywiście można osiągnąć w rozmaity sposób, zależnie od typu człowieka.
Gdy tylko człowiek zrozumie, że istnieje wewnętrzny, duchowy świat ego, który pod każdym względem ma nieporównanie większe znaczenie niż świat zewnętrzny, może przyjąć postawę aktora, który gra swą rolę tylko dzięki prawdziwemu życiu wewnętrznemu. Aktor gra w różnych czasach rozmaite role, podobnie jak my wracamy w różnych inkarnacjach i nosimy różne rodzaje ciał. Zawsze jednak ma jako człowiek i jako artysta własne rzeczywiste życie i chce dobrze odegrać swą rolę na scenie. Podobnie i my powinniśmy odegrać dobrze swą rolę w przemijającym życiu fizycznym, a to ze względu na kryjącą się w nas wielką rzeczywistość, której tylko bardzo małą cząstkę stanowimy.
Jeśli to jasno rozumiemy, zdajemy sobie też sprawę, że znaczenie tego zewnętrznego życia jest względne; jego wyłączna wartość dla nas polega na tym, że powinniśmy dobrze odegrać swą rolę bez względu na to, jaka ona jest. Sprawą aktora jest przeżywanie wszelkiego rodzaju udawanych smutków i trudności, które go jednak wcale nie obchodzą. Może na przykład co wieczór padać trupem w pojedynku; cóż jednak go obchodzi ta fikcyjna śmierć? Interesuje go jedynie to, czy właściwie się zachowa.
Nietrudno więc zrozumieć, że otaczający nas świat jest teatrem i że naprawdę nie ma to znaczenia, jakie doświadczenie może nas spotkać. Wszystko, co przydarza się ludziom pod wpływem zewnętrznego świata, jest rezultatem ich karmicznych obciążeń. Przyczyny zostały stworzone dawno temu w innym życiu i obecnie nie mogą być zmienione. Dlatego bezcelowe jest martwienie się o to, co się stało, należy to znosić filozoficznie. Sposób w jaki się to znosi, kształtuje charakter na przyszłość i tylko to jest ważne. Należy wykorzystać karmę, rozwijając odwagę, wytrzymałość i inne zalety, a potem o niej zapomnieć.
W ten sposób szukając po omacku, wysilając się i walcząc, boskie “ja" staje się w miarę ewolucji prawdziwym władcą, wewnętrznym nieśmiertelnym władcą. Człowiek, który pojmuje, że jest tym nieśmiertelnym władcą, znajdującym się wewnątrz stworzonych przez siebie narzędzi przejawienia, zdobywa poczucie dostojeństwa i mocy, które jest coraz silniejsze, i coraz lepiej podporządkowuje sobie niższą naturę. Poznanie tej prawdy czyni nas wolnymi.
Władca wewnętrzny może być jeszcze ograniczony przez formy, jakie stworzył w celu przejawienia się, ale wiedząc, że sam jest władcą, wytrwale działa w celu całkowitego podporządkowania sobie swej dziedziny. Wie, że pojawił się w tym świecie po to, by przygotować się do współpracy najwyższą wolą, i dlatego potrafi uczynić i ścierpieć wszystko, co jest niezbędne do tego celu.
Wie, że jego natura jest boska i że urzeczywistnienie tej prawdy jest tylko kwestią czasu. Odczuwa wewnętrznie tę boskość, choć zewnętrznie jeszcze jej nie przejawił; jego zadaniem jest stać się w przejawieniu tym, czym jest w swej istocie. Jest królem de jurę, ale jeszcze nie de facto.
Jak książę urodzony do korony poddaje się cierpliwie dyscyplinie, która go do niej przygotowuje, tak suwerenna wola rozwija się w nas aż do osiągnięcia wieku, kiedy będzie mogła przejąć królewską władzę; dlatego cierpliwie poddaje się niezbędnej dyscyplinie życia.
Właściwy pogląd na stosunek ego do jego kolejnych osobowości powinien wystarczyć do usunięcia nieporozumień, jakie powstały w odniesieniu do nauk Buddy. Budda wypowiadał się stale przeciw poglądowi, jaki panował za jego czasów, na temat dalszego życia osobowości po śmierci. Nauczając, że nic z tego wszystkiego, z czym się ludzie powszechnie utożsamiają, nie trwa wiecznie, wypowiedział się też jak najbardziej jednoznacznie o kolejnych życiach ludzkich. Podawał przykłady poprzednich żyć i porównywał kolejne inkarnacje do dni, które można spędzić w tej lub innej miejscowości.
Mimo to Południowy Kościół Buddyjski naucza obecnie, że trwa tylko karma, a nie ego; to tak jakby człowiek wytworzył w jednym życiu pewną ilość karmy, a potem zmarł i nic po nim nie zostało, a rodząca się inna osoba musiała ponosić karmę, której nie wytworzyła.
Z zadziwiającą jednak nielogicznością, wbrew nauce, utrzymuje się w praktyce wiara w dalsze istnienia indywidualności, gdyż na przykład mnisi buddyjscy mówią o osiągnięciu nirwany i uznają, że zajmie to wiele żywotów.
Rzeczywiste znaczenie tej nauki Buddy polega na silnym akcencie, jaki kładł on na zewnętrzną, przemijającą część człowieka, która jest śmiertelna, i na wynikający z tego wniosek, że te składniki człowieka, które nie są przemijające czy zewnętrzne, żyją dalej jako trwałe ego, rzeczywisty człowiek.
Nauka jogi szła jednak jeszcze dalej. W Shri Makya Sudha znajduje się ustęp, który przestrzega aspiranta, że gdy powtarza wielką formułę: Jam jest Tym, powinien zwracać uwagę na to, co rozumie przez “ja", wyjaśnia, że oddzielna indywidualność jest troista i że formuła Ty jesteś Tym i inne podobne powiedzenia oznaczają zjednoczenie z Brahmanem tylko najwyższego z tych trzech aspektów, Wiemy już, że “ja" to nie osobowość i że nawet “ty" we mnie nie jesteś “mną"; “ja" jest czymś nierozdzielnym od
powszechnej jaźni, w której wielu i jedyne są jednym. Nauka Buddy przeczy trwałości istnienia “ty", które ludzie nazywają “ja".
Często w etymologii kryje się dużo mądrości. Tak na przykład znane słowo persona (osoba) składa się z dwóch łacińskich słów: per i sona, dlatego oznacza to “przez co dochodzi dźwięk" – to znaczy maskę, którą nosił rzymski aktor, aby określić rolę, jaką aktualnie grał. Tak więc bardzo słusznie mówimy, o zespole przemijających niższych ciał, które ego przywdziewa jako swą osobowość, gdy rozpoczyna nową inkarnację.
Niemal równie pouczające są słowa indywidualny i indywidualność, które określają ego. Słowo indywidualny oznacza to, co nie jest podzielne bez utraty tożsamości, istnieje jako jedność. A indywidualność określa się jako oddzielny i odrębny byt. Idąc krok dalej, słowo exist (istnieć) pochodzi od ex (zewnątrz) i sisteve (postawić). Zatem ego lub indywidualność postawione jest na zewnątrz (monady) i przejawia się przez maskę osobowości.


Rys. 29.: Ego i osobowość
Rysunek 29 przedstawia próbę zobrazowania jednego aspektu stosunku ego i kolejnych jego osobowości. Widzimy, że monada czerpie swe życie z nieprzejawionego i rzutuje poniżej siebie swe ego o trzech charakterystycznych cechach, czyli aspektach. Ego z kolei rzutuje z siebie w niższe sfery szereg kolejnych osobowości. Te osobowości stopniowo poszerzają się w miarę swego rozwoju i ewentualna ostatnia osobowość jest trójkątem równobocznym jako całkowicie i symetrycznie rozwinięta, a dzięki temu wyrażająca w pełni, o ile przyrodzone ograniczenia na to pozwalają, naturę i zdolności ego.
W miarę rozwoju człowieka świadomość osobowa może się zjednoczyć – w granicach możliwości – z życiem ego i wówczas istnieje już tylko jedna świadomość; nawet w świadomości osobowej będzie wtedy istnieć świadomość ego, która wie o wszystkim, co się dzieje. Obecnie jednak u wielu ludzi występuje przeciwstawność osobowości i ego.
Człowiek, któremu udało się wznieść swą świadomość na poziom ciała przyczynowego i dzięki temu zjednoczyć świadomość niższego i wyższego “ja", osobowości i indywidualności, czyli ego, rozporządza w ciągu całego swojego fizycznego życia świadomością ego. Nie ma na to wpływu śmierć fizycznego ciała ani nawet druga i trzecia śmierć, kiedy ego odrzuca ciało astralne, a potem mentalne.
Świadomość jego stale przebywa w ego i działa przez to ciało, którym w danej chwili się posługuje. Dla niego długi łańcuch inkarnacji stanowi tylko jedno długie życie; to, co my nazywamy inkarnacją, jest dla niego jednym dniem jego życia. W ciągu całej ludzkiej ewolucji jego świadomość jest w pełni aktywna, przy czym wytwarza on karmę zarówno w jednym, jak i w drugim okresie; choć w każdym czasie jego warunki są rezultatem przyczyn wprawionych w ruch w przeszłości, to jednak nie ma chwili, w której by ich nie modyfikował wysiłkiem myśli i woli. Uwaga ta odnosi się do wszystkich ludzi, ale jasne jest, że człowiek rozporządzający świadomością ego może modyfikować swą karmę bardziej świadomie i lepiej obliczyć efekt niż człowiek, który nie ma jeszcze ciągłej świadomości ego.
H. P. Bławacka mówi o wyższej jaźni jako o “wielkim Mistrzu", chociaż używa w tym wypadku słowa Mistrz w znaczeniu niezwykłym, różnym od tego, jakim współcześnie posługujemy się najczęściej. Oznacza ono to samo co Awalokiteśwara, to samo co Adi-Buddha u buddyjskich okultystów, Atma u braminów i Christos u starożytnych gnostyków.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

strefamiszcza.htw.pl