78dra (2)

Trochę ciekawostek – na weekend (czego to ludzie nie wymyślą ...

DRAMATURGIA OKRESU
MIĘDZYWOJENNEGO

“ŻEGLARZ”
J. SZANIAWSKIEGO

Cechy dramatu

lwartka, spójna akcjal
lbohaterzy mają
charakter realistycznyl
llogika zdarzeń,
prawdopodobieństwol

Chwyty literackie

lobecność liryzmu,
ironiil
lwprowadzenie szeregu aluzji i niedopowiedzeńl
ltematyka utworów dotyka spraw o
charakterze uniwersalnyml
lkonfrontacja
dobro-zło, ludzkich pragnień, ideałów
skonfrontowanych z rzeczywistością,
codziennościąl

Kapitan Nut - oficjalnie postać bardzo romantyczna,
ma kochankę, do której pisze wiersze, jest człowiekiem honoru,
przedkłada go ponad wszystko, nieustraszony, przystojny,
zadbany, godzien naśladowania. Po pojawieniu się Jana okazuje
się, ze listy wcale nie są romantyczne, kapitan przewoził
opium, wygląd się nie zgadzał, prowadził hulaszczy tryb życia,
nadużywał alkoholu i narkotyków, wyspę odkrył przez
przypadek, bo załoga była pijana. Dwa obrazy zupełnie
różnych postaci kontrastują ze sobą. Dotykamy relatywizmu
prawdy, która jest względna. Dwa sprzeczne opisy, żaden z nich
nie jest do końca prawdziwy. Nie ma
potwierdzeń tylko
domniemania.

Każdy potrzebuje
pewnego ideału aby potem móc stosować go w życiu. Ujawnienie
prawdy może sprawić krzywdę. Szacunek dla bohaterstwa, odwagi.
Ludzie potrzebują wzorów, bowiem potrzebny jest cel,
ambicje. Ideały wzbogacają ich, wyzwalają w człowieku dumę.
Mity są dobre, choć mogą być niebezpieczne jeśli ocierają
się o fanatyzm. Mogą służyć manipulowaniu ludźmi. Mogą
prowadzić do zagrożeń ale są potrzebne.

“SZEWCY” I. WITKIEWICZA

Teoria czystej formy
w teatrze

Jest to stworzona przez Witkacego koncepcja
teatru, mająca
go całkowicie zrewolucjonizować.

Teoria czystej formy dotyczyła wyłącznie teatru i
przeciwstawiała się tradycji - zarówno dramatowi
naturalistycznemu, jak i symbolicznemu. Celem spektaklu nie jest
naśladowanie rzeczywistości, lecz wprowadzenie widza w inny
niż życiowy wymiar przeżywania, w sferę uczuć
metafizycznych. Celem jest zaskakiwanie widza. Teatr czystej formy miał zrywać z wszelkimi schematami
tradycyjnego teatru, z logicznym związkiem pomiędzy
przedstawionymi zdarzeniami oraz wypowiedziami bohaterów i ich
działaniami. Witkacy dopuszczał rozbieżność pomiędzy
czynami postaci z wypowiadanymi przez nie sądami, zmienność
psychiki, przeistaczania się jednych postaci w inne, zamiany
ról. Widz oglądający spektakl Czystej Formy powinień mieć
wrażenie, że śni jakiś dziwny sen.

“Szewcy” posiadają istotny związek z
rzeczywistością społeczną i polityczną, ale możemy
także odnaleźć w tym dramacie pewne elementy Czystej Formy.
Widoczne jest tu dążenie do rozwijania iluzji, rzeczywistości
na scenie, czyli powstrzymywania widza od wiary, że to, co
dzieje się na scenie, rozgrywa się na prawdę. Służy temu
kreacja bohaterów. Nie są oni przedstawiani realistycznie, tzn.
nie są w pełni reprezentatywni dla swojej warstwy
społecznej (na przykład szewcy są tylko umownymi szewcami
ponieważ czasami mówią i myślą jak filozofowie, posługują
się skomplikowanymi pojęciami i wypowiadają zdania w
wielu językach). Świat przedstawiony w dramacie Witkacego,
choć wiąże się ze światem realnym, to
jednak nie pasuje do niego, nie stanowi jego wiernego odbicia
lecz obraz wykrzywiony, zdeformowany, groteskowy. Komizm i
tragizm współistnieją
obok siebie. Prezentowane zdarzenia zaskakują i szokują widza,
natomiast nie mają go wzruszać. Wulgarne imiona bohaterów a
także wulgarny i ostry sposób ukazania erotyzmu. Dziwaczny jest
także język, jakim mówią bohaterowie, będący mieszaniną
gwary, stylu naukowego i dziwnych przekleństw - neologizmów
utworzonych na wzór popularnych przekleństw.

Porządki społeczne i
polityczne zmieniają się kolejno w wyniku przewrotów rewolucyjnych.

* Porządek
kapitalistyczny. Hołduje on ustalonej hierarhii społecznej,
która narzuca ludziom ograniczenia. Szewcy muszą naprawiać
buty lepszym, stojącym wyżej - np. prokuratorowi, który jako
przedstawiciel burżuazji jest poniżany przez księżną, reprezentantkę
arystokracji. Ten podział społeczny wywołuje wzajemne
niechęci, nienawiści, antagonizmy pomiędzy warstwami,
zwłaszcza, że wiąże się także z różnicami w poziomie
życia i posiadaczy władzy. Pojawiają się marzenia o
rewolucji, nagłej zmianie całego układu społecznego.
Przewrotu dokonuje Prokurator, ale w rewolucji tej dąży
wyłącznie do obrony własnej pozycji, własnych praw i
wygodnego życia. Decyduje się na ten krok w obawie przed
rewolucją szewców, która mogłaby przybrać krwawy charakter.
W swoich działaniach wspiera się na organizacji Dziarskich
Chłopów, w której panuje kult siły, ślepa wierność i
posłuszeństwo przywódcy, rezygnacja z indywidualnych dążeń na rzecz
realizacji rozkazów wodza. Są to dylematy ustroju
faszystowskiego,
totalitarnego, w którym zorganizowana siła panuje nad
niezorganizowanym tłumem - skłóconymi szewcami. Gdy
szewcy przepowiadają swoją rewolucję i tworzą ustrój komunistyczny, zmiana porządku społecznego polega na
odwróceniu ról, podkreślonym w dramacie groteskowym
zachowaniem się szewców chodzących w kolorowych pidżamach,
uznawanych przez nich za dowód panowania i uprzywilejowanych
pozycji. Władzę teraz sprawują szewcy a dotychczasowe warstwy
panujące zostają obalone i poniżone. Działania nowej władzy
przypominają posunięcia władzy komunistycznej (zniszczony
zostaje przywódca rewolucji, kwestia chłopska zostaje
rozwiązana siłą). Dochodzi do następnego przewrotu, po
którym powstaje nowy bliżej nieokreślony totalitaryzm, w którym ludzie
szkoleni są jak automaty.