xml1

Trochę ciekawostek – na weekend (czego to ludzie nie wymyślą ...

Rafał Księżyk
email:
ksiezyk@fuw.edu.pl
v 1.0, RK, 1.04.1999 r. [xml4pc_1.html]

Cykl "XML dla o(d)pornych".
XML dla opornych
Część I. Jak skomputeryzować Internet?


Scenariusz beznadziejny
Akt I

Dostałem od Babci na Gwiazdkę 13 dolców, z przykazaniem, żebym sobie za to kupił ciepłe skarpetki. Traf chciał, że dolar trochę spadł i nie starcza mi na takie jedne upatrzone, na narty. Ale nie zamierzam dokładać do tego interesu. Wycwaniłem się. Od czego mam Internet?!

Codziennie rano zaglądam na tabelę kursów w NBP,
w paru innych bankach i kantorach. Przeliczam, przeliczam i wiem, czy będzie
z czym iść do sklepu.

Akt II

Kłopot w tym, że dolar jakoś nie
rośnie. Mijają już dwa miesiące. Trochę mi się znudziły te codzienne obowiązki.
Odwiedzanie kolejnych stron. Notowanie na kartce kursów. Kalkulator.

Nie można by tego jakoś zautomatyzować? W końcu cały ten Internet chodzi na
jakichś komputerach, nie? Niech mi komputer sprawdza, liczy i mówi: Dzisiaj
leć po skarpety!

Epoka euforii internetowej

Internet umożliwia przesyłanie informacji z każego nieomal komputera na każy inny.
Tworzenie stron WWW pozwala użytkownikowi na opublikowanie danych milionom
odbiorców, potencjalnie całemu Światu. W Webie można dziś znaleźć gigabajty
interesujących informacji.

Skoro jest tak dobrze, to czemu jest tak źle?

Problem formatów. Dzisiejsze strony WWW nadają się doskonale
do oglądania i są przenośne. Obudowywane coraz większą liczbą skryptów zyskują
na funkcjonalności i atrakcyjności. Są jednak tylko do odczytu i
tylko przez człowieka. Dane, które są na nich zawarte nie mogą być wykorzystane
przez inne aplikacje. Użytkownik musi ręcznie wywołać interesującą stronę
i wyczytać z niej istotne informacje.

Czy z którejkolwiek ze stron z kursami
walut można automatycznie pobrać kurs dolara?

Problem automatów.
Jeśli już mówimy o walucie, chciałbym, aby mój komputer mógł przygotowywac
zestawienie kursów na podstawie danych pobieranych z różnych serwisów. Mógłby
liczyć średnie tygodniowe, wybierać bank z najatrakcyjniejszą ofertą. Użytkownicy
Internetu potrzebują aplikacji automatyzujących rutynowe działania.
Warunek
ten może być spełniony, jeśli będzie można korzystać z formatów oferujących
odpowiednio przygotowane dane.

Problem zaśmiecenia. Internet
jest bardzo zaśmiecony informacyjnie. Nic w tym nagannego, co więcej, tak
być musi skoro publikowanie w Webie jest powszechnie dostępne. Problemem jest
jednak wyszukiwanie istotnych informacji i odfiltrowywanie niepotrzebnych.
Skąd mogę wiedzieć, że serwis jakiegoś kantoru jest wiarygodny? Mój komputer
mógłby automatycznie pobrać adresy stron wszystkich kantorów rekomendowane
przez stronę Poważnej Instytucji Finansowej (gdyby taka istniała) i nie interesować
się innymi.
Gdyby problemy formatów i automatów były rozwiązane
nie istniałby także i problem zaśmiecenia.

Coś nie tak z HTML?

Wszystko zacina się na braku formatu, w którym moglibyśmy precyzyjnie
opisać jakie dane nasza webowa strona zawiera. Dlaczego dotychczasowe rozwiązania
tego nie zapewniają?

HTML (Hyper Text Markup Language) jest językiem,
w którym są tworzone strony WWW. Dzięki prostocie, czytelności i przenośności
między komputerami zapewnił Internetowi wielki sukces. Pozwala określać układ
strony, podział tekstu na akapity, wyróznienia (wytłuszczenie, kursywa, itd.),
hiperlinki, tabele i położenie ilustracji. Z biegiem czasu rozszerzano go
o formularze, ramki, skrypty i aplety.

HTML jest nastawiony na prezentację
dokumentów tekstowych ale nie pozwala na umieszczanie metainformacji o tym,
czym są prezentowane dane. Możemy umieścić na stronie kurs dolara ale nie
możemy zakodować prostego faktu: "hej, wszystkie programy poszukujące ceny
dolara -- tu go macie!". HTML jest zamkniętym językiem, którego nie można modyfikować
i rozszerzać o tego typu funkcje. W związku z tym praktycznie nie nadaje się
on do przenoszenia danych w Internecie. Potrzebny jest bardziej ogólny język.

XML

Dane są najważniejsze

Na przykład wspomniana wyżej tabela kursów walut może wyglądać na stronie WWW następująco:

Symbol walutyKupnoSprzedażData
USD3,503,5727.02.1999

A tak wygląda zapis tej tabeli w HTML-u:

<table align="center" border="1"><tr>
    <th>Symbol
waluty</th><th>Kupno</th><th>Sprzedaż</th><th>Data</th>
</tr><tr>
    <td><b>USD</b></td><td>3,50</td><td>3,57</td><td>27.02.1999</td>
</tr></table>

A jak powinny wyglądać dane, aby były użyteczne także dla komputera? Ano tak:

<Waluta>
    <Symbol>USD</Symbol>
    <Kupno>3,50</Kupno>
    <Sprzedaż>3,57</Sprzedaż>
    <Data>27.02.1999</Data>
</Waluta>

I to jest właśnie XML! Bill Gates powiedział: "XML, to dane [dostarczane,
prezentowane, przetwarzane] w sposób jaki chcecie". Gdyby wszyscy w Webie
posługiwali się tak oznakowanymi dokumentami, zawierającymi tak prezyzyjne
informacje, to nie tylko problem skarpetek, ale także poważniejsze problemy
byłyby łatwe do rozwiązania. Zanim jednak przejdziemy do rozwiązań, trzeba
zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz.

Styl prezentacji

Tak przenikliwy czytelnik jak Ty, z pewnością zauważył, że w pogoni za istotą danych coś jednak
tracimy. Otagowanie przestaje mówić, jaki ma być wygląd naszego dokumentu.
Nowa zasada nieoznaczoności? Jeśli mamy wygląd -- tracimy dane, jeśli skupiamy
się na danych -- tracimy wygląd dokumentu. Jak to jest?

Zastanówmy się najpierw, z czego wynika takie, a nie inne sformatowanie wyglądu dokumentu.
Otóż formatujemy dokument, ponieważ chcemy, żeby:

lbył bardziej atrakcyjny, a przede wszystkim chcemy, żeby l
llepiej przekazywał zawarte w nim informacje.l

A to znaczy, że sposób formatowania danych wynika z tego jakie to
są dane, że jest od nich zależny. Kluczem do sukcesu jest oddzielenie:

lznaczenia danych od l
lsposobu ich prezentacji.l

A więc niczego nie tracimy. Wystarczy oznakować semantykę aby z niej,
automatycznie, na podstawie tak zwanego arkusza stylów, stworzyć prezentację
dokumentu. W naszym przypadku -- tekst, będący symbolem waluty (otoczony tagiem
<Symbol>), będzie prezentowany czcionką wytłuszczoną, a całość,
będzie miała formę tabeli, z nagłówkami pobranymi z nazw elementów: Symbol
, Kupno, Sprzedaż, Data.

Nie musimy poprzestawać na jednym rodzaju formatowania. Stworzony przez nas dokument może mieć wiele
stylów prezentacji:

lklasycznie elegancki -- do wydruku na papierze, l
lpociągający -- do wydania na CD, l
lnajświeższy -- w edycji Webowej. l

I tu widać, jak dane zaczynają wreszcie na siebie pracować.

Wspólne korzenie

Podobieństwo języków XML i HTML rzuca się w oczy.
To dlatego, że są bliskimi krewnymi. HTML jest aplikacją standardu SGML (ISO
8879:1986), metajęzyka przeznaczonego do definiowania języków opisu struktury
wewnętrznej i sposobu prezentacji dokumentów elektronicznych. SGML jest wykorzystywany
jako format dużych zbiorów danych tekstowych, m.in. dokumentacji technicznej
i prawnej w dużych firmach, agendach rządowych i w wojsku. Na przykład licząca
ponad 5 milionów stron dokumentacja techniczna Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
jest tworzona w SGML-u.

XML jest uproszczoną wersją SGML, stworzoną z myślą o zastosowaniach Internetowych.
Mówi się, że XML posiada 80% mocy
SGML-a przy jedynie 20% złożoności. Co do powiązań rodzinnych, to XML jest
młodszym bratem SGML-a oraz stryjem dla HTML-a.

Epoka dojrzałego Internetu

Wydaje się, że rok 2000 zamyka okres euforii internetowej
a rozpoczyna epokę dojrzałego Internetu. Dojrzałego, to znaczy zapewniającego
komunikację i współdziałanie programom komputerowym bez bezpośredniego udziału
ludzi. Jak długo jednak będziemy musieli czekać na taki stan, gdzie Sieć jest
jednocześnie największym komputerem, systemem operacyjnym i aplikacją?

Schemat wymiany dokumentów i danych w Internecie z wykorzystaniem technologii XML.

Stoimy o krok przed tą epoką. Zobaczmy w jaki
sposób XML puka do firewalli naszych systemów.

XML w Internecie

Miliony dokumentów XML-owych są już na naszych dyskach. Microsoft rozpoczął
stosowanie XML od swojej technologii push i stąd informacje o aktywnych
kanałach są zapisywane w XML (tzw. Channel Definition Format). Następnym krokiem
było częściowe wsparcie XML w Internet Explorerze 4.0 i pełne w IE 5.0, który
zadebiutował oficjalnie kilka tygodni temu. Netscape nie pozostaje obojętny.
Mozilla szczyci się funkcjami XML-owymi już od kilku miesięcy. Dzięki rozumieniu
XML przez przeglądarki możliwe będzie tworzenie bogatych w dane serwisów Webowych.
Przeglądarki to jednak nie wszystko.

Otagowane semantycznie strony oznaczają
to także nieosiągalne dotychczas możliwości wyszukiwania informacji w sieci.
Jeśli Internetowy serwis hoteli posiada oznakowane: nazwę miasta, kategorię,
i ceny, to będę mógł zapytać: "znajdź hotele w Paryżu, maksimum trójgwiazdkowe,
w przedziale cen za noc ...". Dostanę gotową odpowiedź. Lub nie. O ile nie
ma takiego hotelu, oczywiście. Nie będę jednak więcej tracił godzin na "surfowanie"
i odrzucanie rzekomo bliskich trafień. Po pierwsze: surfowanie jest dobrą
zabawą, gdy chcemy się bawić, ale nie metodą na szybkie i bezpieczne podróżowanie.
Po drugie: Paryż (ang. Paris) to po angielsku jednocześnie imię greckiego
bohatera Parysa, o którym także można się sporo dowiedzieć.

XML dla domu i biura

Microsoft opóźnia premierę
Office 2000 i pewnie zostanie wyprzedzony przez IBM-owski obecnie pakiet Lotus SmartSuite (wersja Millenium). Oba produkty mają wykorzystywać HTML jako format plików dla wszystkich aplikacji, na równi z natywnymi formatami, jak np. DOC w Wordzie. Czysty HTML nie nadaje się do takich zastosowań, ale staje się to możliwe dzięki wyspom XML (raczej całym kontynentom) zanurzonym w HTML-u. To one będą zawierać nie mieszczące się w HTML i najbardziej newralgiczne informacje.

Nareszcie formaty plików pakietów biurowych będą rzeczywiście Internetowe. Co
więcej, będą otwarte. To znaczy, że każdy np. edytorem
ASCII lub skryptem Perlowym może do nich zajrzeć, coś wyjąc,
coś wstawić. Bez konieczności posiadania drogiego oryginalnego
software'u. A może ktoś napisze lepsze narzędzia operujące
na tych formatach?

XML w poważnych aplikacjach

Oracle, największy producent relacyjnych baz danych na świecie, zapowiedział na rok 1999 wersję
8i (i jak Internet) swego falagowego serwera bazy danych. Oracle
8i zawiera szerokie wsparcie dla technologii XML. Nie tylko ułatwia
składowanie, zarządzanie i wyszukiwanie dokumentów zakodowanych w XML-u. Oferuje
także mechanizmy dla automatycznego tworzenia dokumentów XML-owych z danych
zawartych w bazie (np. nasza tabela kursów walut) i vice versa -- wprowadzanie
do bazy danych dostarczonych w postaci otagowanego dokumentu XML-owego. Mógłbym
więc dać zlecenie swojemu Oracle'owi, żeby codziennie automatycznie aktualizował
moją lokalną tabelę kursów walut z Internetu.

XML wszędzie

Wszyscy jesteśmy świadkami błyskotliwej kariery Javy. Java pozwala na tworzenie
przenaszalnych programów. Programy to jednak nie wszystko. Nie działają bez
danych. Cóż z przenaszalnych programów bez przenaszalnych danych? XML zapewnia
danym przenaszalność, stąd specjaliści podkreślają tę narzucającą się symbiozę
technologii: Java -- przenośny kod, XML -- przenośne dane. SUN w prowadzonym
właśnie projekcie o kodowej nazwie Java Project X, wzbogaca Javę o funkcje
do obsługi XML.

Przed dwoma laty, kiedy dostałem do ręki pierwszą roboczą
wersję specyfikacji XML, zdumiał mnie jeden fakt. Dokument był sponsorowany
jednocześnie przez SUN i Microsoft. No, no -- pomyślałem. Jeśli coś ma zgodne
wsparcie tych dwóch konkurentów, to ma gwarancję na sukces.

W tej chwili w XML inwestują nie tylko SUN i Microsoft. Wśród firm wdrażających tę techologię
są: IBM, Adobe, Oracle, Informix, Sybase, SAP i wielu innych liczących się
dostawców. Zobaczymy co się z tego urodzi.

Prognozy zamiast zakończenia

Zona Research: XML zdominuje rynek narzędzi do tworzenia stron
WWW.

Gartner Group: W roku 2000, przetwarzalność dokumentów,
możliwa dzięki ich otagowaniu, będzie najpoważniejszą tendencją w wydawnictwach
korporacyjnych (prawdopodobieństwo 0,8), pozwalając przedsiębiorstwom na zamienienie
dokumentów będących statycznymi pojemnikami danych w potężne aplikacje. Użycie
standardów XML rozszerzy otagowanie dokumentów i, w pierwszej połowie roku
2000, przewyższy użycie HTML w zastosowaniach wydawniczych (prawdopodobieństwo
0,9).

O tym jak tworzyć dokumenty w XML-u, oraz garść technikaliów, przeczytacie w drugim artykule z cyklu
XML dla o(d)pornych: "Spójrzmy z góry na HTML!". Uwaga, część druga dla odpornych!

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

strefamiszcza.htw.pl