468
Trochę ciekawostek – na weekend (czego to ludzie nie wymyślą ...
Turcja
Do Turcji przybywali jedynie prawdziwi podró¿nicy, dla których wystarczaj±c± atrakcj± by³y liczne ¶lady minionych cywilizacji. Tu przez tysi±clecia krzy¿owa³y siê szlaki karawan pod±¿aj±cych do Stambu³u, miasta na granicy dwóch kontynentów. Ziemie tureckie w ci±gu wieków wchodzi³y w sk³ad imperiów: przez tysi±c lat stanowi³y centrum imperium bizantyjskiego, przez niemal 500 lat - osmañskiego. Nale¿a³y te¿ do Grecji i Rzymu. Tote¿ nie brak tu osmañskich meczetów, pe³nych przepychu pa³aców su³tanów, cennych wykopalisk archeologicznych i miast mog±cych poszczyciæ siê staro¿ytnym rodowodem, jak Izmir, Efez czy Pergamum.
Wielu z owych podró¿ników przyje¿d¿a³o jednak, by podziwiaæ nie wytwory ludzkiej cywilizacji, ale cuda natury. Jednym z nich jest Kapadocja, wielki wulkaniczny p³askowy¿ miêdzy Ankar± i Kayseri. Jego krajobraz powsta³ oko³o miliona lat temu, gdy po wybuchu trzech wielkich wulkanów lawa i popio³y przykry³y grub± warstw± ¶rodkow± Anatoliê. Twardniej±c materia³y te zamieni³y siê w porowate z³o¿a tufu, rze¼bione przez stulecia w formacje o niezwyk³ych kszta³tach. Wystarczy tylko trochê wyobra¼ni, by ujrzeæ w nich zaklêtych w kamieniu olbrzymów czy zastyg³e na wieki wró¿ki.
Miêkki tuf nadaje siê doskonale jako materia³ budowlany. Pierwsi odkryli to Hetyci, którzy w trzecim tysi±cleciu przed nasz± er± dr±¿yli w owych powulkanicznych sto¿kach ca³e podziemne miasta, które potem zajmowali po nich kolejni gospodarze tej historycznej krainy. Chocia¿ Rzymianie za³o¿yli pó¼niej miasta wzd³u¿ szlaku handlowego przez ¶rodkow± Anatoliê, tubylcy woleli skaliste doliny Kapadocji z domami wydr±¿onymi w miêkkiej skale, stanowi±cej doskona³± izolacjê ciepln± i latem, i zim±. Wiele z tych siedzib nadal jest zamieszkanych, zw³aszcza wokó³ wsi Avcilari Urgup.
Podziemne miasta Keymakli i Derinkuyu, siêgaj±ce do 40 m w g³±b ska³y, zamieszkiwali chrze¶cijanie chroni±cy siê przed prze¶ladowaniami. Ten kilkupoziomowy labirynt korytarzy i komór umo¿liwia³ normalne bytowanie rodzin i ich inwentarza. Na górnych piêtrach mieszkano i modlono siê, na dolnych przechowywano zapasy. Skomplikowany uk³ad tuneli, w razie zagro¿enia zas³anianych ogromnymi g³azami, zapewnia³ ich mieszkañcom bezpieczeñstwo: dotarcie przez labirynt przej¶æ i korytarzy do ukrywaj±cych siê ludzi by³o niemo¿liwe. Równie¿ dzisiaj przewodnicy przestrzegaj± zwiedzaj±cych przed oddalaniem siê od grupy, poniewa¿ zboczenie z trasy mo¿e groziæ zaginiêciem - mo¿e na wieki? -w¶ród niezliczonych odnóg i nitek tuneli.
W lufowych ska³ach wykuwano nie tylko domostwa wyposa¿one we wszelki dostêpny wówczas sprzêt gospodarski, ale tak¿e kaplice i ko¶cio³y. Pochodz± one g³ównie z okresu wczesnego chrze¶cijañstwa (I - IV wiek), a wiele z nich ozdobionych jest przepiêknymi freskami z X i XI wieku o tematyce zaczerpniêtej z Nowego Testamentu. Najwiêksze skupisko tego rodzaju ¶wi±tyñ znajduje siê na wysoczy¼nie Goreme. Choæ niektóre z nich nie s± ³atwo dostêpne, na pewno warto zwiedziæ je wszystkie.